نگاهی به فایرفاکس ۳

(1661 مجموع کلمات موجود در متن)
(8573 بار مطالعه شده است)  

نگاهی به فایرفاکس ۳

0. مقدمه

اولین روزهای فوریه‌ی سال میلادی جاری (اواسط بهمن) نسخه‌ای آزمایشی جدیدی از مرورگر وب فایرفاکس منتشر شد.^[۱] این نسخهFirefox 3 Alpha 2 بود. همان‌طور که از نامگذاری این نسخه مشهود است این نسخه یک نسخه‌ی در حال توسعه است و به توصیه‌ی گروه توسعه‌ی فایرفاکس نسخه‌ای نیست که بتوانید آن را جایگزین نسخه‌های پایدار کنید و صرفا جهت آزمایش عمومی در اخیتار کاربران قرار داده شده است. در این نسخه تغییراتی بنیادین در فایرفاکس رخ داده است که در حقیقت می‌تواند حامل اخبار بسیار خوبی برای کاربرانی باشد که در انتظار نسخه‌ی پایدار بعد هستند. ما نیز تصمیم گرفتیم تا در یک مقاله ویژگی‌های جدید این مرورگر را به طور خلاصه مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم.

1. دریافت و نصب

برای دریافت نسخه‌های ناپایدار فایرفاکس همواره می‌توانید سورس کد آن را دریافت و کامپایل کنید، اما به طور متناوب در بازه‌های زمانی مشخص پروژه‌ی فایرفاکس نسخه‌های آلفا، بتا و کاندیدای انتشار را منتشر می‌کند که کاربران بتوانند هر چه ساده‌تر به نسخه‌های در حال توسعه دسترسی داشته باشند و آن‌ها را آزمایش و اشکالات احتمالی را گزارش کنند.

نسخه‌ی Alpha 2 (آلفا دوم) برای اغلب سیستم عامل‌ها در دسترس است، شما می‌توانید لینک‌های دریافت برای نسخه‌ی ویندوزی یا لینوکسی یا Mac OS X را از بخش دانلود در [۱] بیایید. برای راه اندازی در لینوکس نیازی به نصب نیست و کافیست بسته‌ی Tarballرا که با پسوند tar.gz. قابل دریافت است را دانلود کرده و سپس به وسیله‌ی دستورات زیر آن را از حالت آرشیو و نیز فشرده شده خارج کنید و در ادامه اجرا کنید.

همان‌طور که احتمالا متوجه شده‌اید در فایل دریافتی و سایت اصلی از نام Firefox 3 استفاده نشده است و در عوض از Gran Paradiso استفاده شده است. اما این Gran Paradiso چیست؟ گروه توسعه‌ی Mozilla Firefox برای نسخه‌های در حال توسعه از یک «اسم مخفی» یا “Codename” استفاده می‌کند که همواره نام محلی واقعی است. برای نسخه‌ی در حال توسعه‌ی فایرفاکس که نتیجه‌ی آن Firefox 3 خواهد بود از نام Gran Paradiso استفاده می‌شود. Gran Paradiso نام مرتفع‌ترین سلسله جبال در Graian Alps است. این سلسله جبال (رشته کوه) در شمال غربی ایتالیا نزدیکی مرز فرانسه قرار دارد و ترجمه‌ی آن به انگلیسی Grand Paradis است. در صورتی که مایلید با این سلسله جبال بیشتر آشنا شوید به [۲] مراجعه کنید. ما نیز از این پس با نام صحیح یعنی Gran Paradiso خطاب خواهیم کرد.

2.تازه‌ها

تمرکز «گران پارادیسو» تاکنون بشتر برروی بهبود هسته و ساختار اصلی مرورگر بوده است، در حقیقت هدف برطرف نمودن مشکلات و کاستی‌های موجود در پردازش و نمایش صفحات وب بوده است، در همین راستا تغییرات بسیاری در سیستم نمایش گرافیک، پردازش و نمایش CSS ها، مفسر Java Script و نحوه‌ی Render کردن صفحات رخ داده است. در اثنای همین تغییرات بهبودهایی در نسخه‌های Mac OS X و یا ویندوزی و لینوکس قابل لمس است از طرفی سازگاری با استانداردهای روز نیز بسیار بهبود یافته برای نمونه Gran Paradiso اولین نسخه‌ی ارائه شده از سوی پروژه‌ی فایرفاکس است که توانسته تست acdi2 را با موفقیت پشت سر بگذارد. سعی خواهم کرد تا در ادامه‌ی مقاله به تغییرات عمده در هر بخش بیشتر بپردازم.

3. مشکلات شناخته شده

همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردم Gran Paradiso یک نسخه‌ی در حال توسعه و به عبارت دیگر ناپایدار از فایرفاکس است و از همین رو تعدادی اشکال و نیز کاستی نیز در آن قابل مشاهده است. برای نمونه مصرف حافظه یا RAM در این نسخه چندان رضایت بخش نیست، پیش از Gran Paradiso از Firefox 2 استفاده می‌کردم که با داشتن چندین Extension و نیز باز کردن چند پنجره و تعداد زیادی لبه یا Tab در هر پنجره در نهایت ۱۳۵ مگابایت حافظه در سیستم استفاده می‌شد در حالی که Gran Paradiso به مجرد باز شدن نیاز به ۱۰۰ مگابایت حافظه دارد و پس از بازکردن چند صفحه به طور همزمان پس از مدتی استفاده از برنامه میزان استفاده از حافظه تا ۳۵۰ مگابایت می‌رسد.

مشکلات دیگری نیز هستند که می‌توان در یادداشت‌های انتشار در سایت اصلی با عنوان «اشکالات شناخته شده» یا

“Known Issues” آنها را مشاهده کرد.^[۳] از جمله این مشکلات می‌توان نمایش صفحات به زبان چینی را ذکر کرد که در هنگام نمایش صفحات چینی ممکن است مرورگر شما بسته شود، می‌توانید این موضوع را با دیدن صفحات چینی سایت wikipedia.com نیز تجربه کنید. خوشبختانه مشکلی در نمایش صفحات فارسی وجود ندارد، چه بسا به دلیل پشتیبانی بهتر از «راست به چپ» نویسی، صفحات فارسی زیباتر نیز نمایش داده می‌شوند. در قسمت «اشکالات معمول» از اشکال در هنگام چاپ صفحات پیچیده نیز نام برده شده بود که شخصا با چاپ صفحات حتی به زبان فارسی مشکلی نداشتم. پایداری مرورگر نیز به غیر از فعالیت در هنگام استفاده از صفحات چینی مطلوب است و مشکلی در استفاده از آن مشاهده نمی‌شود. ممکن است که در استفاده از این نسخه مشکلات دیگری نیز پدیدار شود که اگر با چنین مشکلاتی برخورد کردید حتما در قسمت گزارش اشکالات آن‌ها را گزارش کنید ^[۴] تا برای نسخه‌ی پایدار برطرف شوند.

4. قلب جدید

شاید بتوان یکی از مهمترین تغییرات Gran Paradiso را استفاده از Gecko نسخه‌ی 1.9 نام برد. Gecko یک موتور رندرینگ (Rendering Engine) یا موتور لایه سازی (Layout Engine) برای برنامه‌های تحت وب است؛ هر چند که برنامه‌های غیر وبی دیگری نیز هستند که از این موتور بهره می‌گیرند. این موتور که با زبان ++C نوشته شده است وظیفه‌ای نمایش و ایجاد تمام آنچه را دارد که شما مشاهده می‌کنید. یک موتور رندرینگ وظیفه دارد تا محتویات وب مانند HTML ،XML و تصاویر ونیز اطلاعات مربوط به فرمتینگ (Formatting) مانند CSS و XSLT را دریافت و آن‌ها را به روش صحیح برروی صفحه نمایش دهد و یا به چاپگر (Printer) ارسال کند. Gecko دومین موتور محبوب رندرینگ دنیاست و پس از آن WebCore و Presto قرار دارند که به ترتیب در Safari و Opera مورد استفاده قرار می‌گیرند. Gekco برای استفاده در مرورگر وب Netscape متولد شد و سپس به بنیاد موزیلا تحویل داده شد و هم اکنون در محصولات بنیاد موزیلا مانند Firefox و Thunderbird از این موتور استفاده می‌شود حتی در نسخه‌های اخیر Netscape نیز از ی تولید شده توسط موزیلا استفاده می‌شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره‌ی این موتور می‌توانید به صفحه‌ی رسمی آن در مراجعه کنید

«گران پارادیسو» نیز از Gecko استفاده می‌کند، با این تفاوت که Gran Paradiso از جدیدترین نسخه‌ی Gecko یعنی 1.9 استفاده می‌کند که در حقیقت خبر از تحولات بسیاری در نسخه‌ی آتی فایرفاکس می‌دهد. آنچه در «خط مشی» یا

“Road Map” مربوط به Gecko می‌توان یافت ^[۶] خبرهای بسیار خوبی از تحولات می‌دهد. نمایش بهتر CSS ها، نمایش بهتر گرافیک دوبعدی حتی سه بعدی (با استفاده از glitz)، پشتیبانی بهتر از تصاویر برداری با فرمت SVG، استفاده از Cairo در عوض استفاده از API سیستم‌های عامل که سرعت و زیبایی اجزای صفحه را دو چندان می‌کند و بسیای تغییرات دیگر با آمدن Gecko 1.9 مشاهده خواهند شد.

اما آنچه در حال حاضر در لینوکس در ظاهر مشاهده می‌شود چندان تفاوتی با نسخه‌های قبلی ندارد. اگر شما نیز از آن دسته از کاربران هستید که منتظرید تا با هر تغییر نسخه ظاهر گرافیکی و منوها نیز تغییر کنند، متاسفانه این نسخه ارمغانی برای شما ندارد. تنها نکته‌ای که ممکن است در زیباتر شدن نسخه‌ی آتی فایرفاکس تاثیر گذار باشد،خبر استفاده‌ی این مرورگر از Widgetهای Coca در نسخه‌ی Mac OS است.^[۷] استفاده از Coca به معنی ظاهر شدن فایرفاکس با شکلی مانند سایر برنامه‌های اصلی Mac OS X است. از طرفی استفاده از Gecko 1.9 به این معنی است که کاربران Windowsهای 95 و 98 و ME نمی‌توانند از Gran Paradiso و یا Firefox 3 در زمان انتشار استفاده کنند. همچنین کاربران Mac OS X نیز نیاز باید از نسخه‌های 10.3.9 و بالاتر این سیستم عامل استفاده کنند.

از سوی دیگر اسکریپت‌های جاوایی (Java Scripts) که از Objectهای غیر استاندارد استفاده می‌کنند دیگر پشتیبانی نخواهند شد، این به معنی آن است که اگر در سایتتان اسکریپت غیر استانداردی دارید در Firefox 3 نمایش داده نخواهند شد و از سوی دیگر به معنی بهبود در سرعت نمایش صفحات دارای Java Script است.

استفاده از Gecko 1.9 مهم است، چرا که این موتور «قلب تصمیم گیرنده‌ی» فایرفاکس است و با تغییر آن به نسخه‌های جدید اینک فایرفاکس نیز با سرعت و بهره‌وری بالاتری فعالیت خواهد کرد. برای نمونه با تغییر به Gecko 1.9 پشتیبانی از قابلیت‌های CSS بهبود یافته و ویژگی‌هایی چون inline-block و نیز inline-table از CSS نسخه‌ی 2.1 حالا دیگر اعمال شده‌اند. پشتیبانی از زبان‌های راست به چپ مانند فارسی و یا عربی و عبری در CSS بهبود یافته و در سایه‌ی این موتور جدید، اینک فایرفاکس نیز تست ACID2 را با موفقیت گذرانده است.

قبولی از تست ACID2

یکی از نشانه‌های تغییرات و توسعه در فایرفاکس که در حال حاضر در Grand Paradiso خود را نمایان می‌کند قبولی در تست Acid2 است. این تست توسط گروه «پروژه‌ی استانداردهای وب» در آدرس اینترنتی [۸] راه اندازی شده است و هدف آن تست سازگاری مرورگر وب با ویژگی‌های تعریف شده از سوی W3C یا کنسرسیوم شبکه جهانی وب ^[۹] است. به زبان ساده‌تر مرورگری که این تست را با موفقیت پشت سر بگذارد در حقیقت در «رندر (render)» کردن صفحات HTML و CSS کاملا مطابق با استاندارهای W3C است. اولین مرورگری که توانست این تست را با موفقیت پشت سر بگذارد مرورگر Safari شرکت اپل بود که به لطف استفاده از WebCore موفق به گذراندن این تست شد. WebCore نیز خود به دلیل استفاده از KHTML از پروژه‌ی KDE موفق به گذراندن این تست شده بود، به معنای دیگر Konqueror مرورگر میزکار KDE که از ابتدا از KHTML استفاده می‌کرد یکی دیگر از مرورگرهای وبی است که از Acid2 با موفقیت عبور کرده.

فایرفاکس برای گذراندن این تست مشکلات کوچکی در نسخه‌ی دوم خود داشت که تمام مشکلات برطرف شده‌اند و نسخه‌ی آلفا ۲ تست Acid2 را با موفقیت می‌گذراند.^[۱۰] و این به معنای سازگاری با اصلی‌ترین استانداردهای وب برای فایرفاکس ۳ است. قبولی در این تست نیز در سایه‌ی استفاده از Gecko 1.9 محقق شده است. در تصویر شماره یک می‌توانید گران‌پارادیسو را در حال نمایش صفحه‌ی تست مشاهده نمایید.

(تصویر شماره یک)

6. جمع بندی

همان‌طور که از ابتدا اشاره کردم، Gran Paradiso یا Firefox 3 Alpha 2 یک نسخه‌ی آزمایشی برای تست و گزارش اشکال برای رفع آن است. نیازی نیست که این نسخه را جایگزین نسخه‌ی فعلی فایرفاکس خود بکنید، در حقیقت این نسخه برای مصارف روزانه نیست و فقط در صورتی که مایل بودید اشکالات موجود را گزارش کنید و به این پروژه کمک کنید می‌توانید این نسخه را دانلود و نصب کنید اما اگر تصمیم به استفاده از آن برای میزکارتان گرفتید به این معنا نیست که همواره دچار دردسر باشید، در حدود یک ماهی که از این نسخه استفاده می‌کردم مشکل مهمی نداشتم، شما هم می‌توانید با دریافت و نصب و تست و گزارش خطاها به این پروژه‌ی آزاد کمک کنید.

اما آنچه همراه با Gran Paradiso مشاهده می‌شود در حقیقت تغییرات درونی بسیاری است که در نسخه‌ی آتی فایرفاکس خواهیم دید، نمایش هرچه زیباتر صفحات حاویCSSها، اجرای سریع‌تر و بدون اشکال JavaScriptها، تغییر نکردن سرعت پس از نصب اکستنشن‌ها، پشتیبانی بهتر از SVG ها و تمام قابلیت‌هایی که Gecko 1.9 ارائه می‌کند در حقیقت خبر از توسعه‌ی سرسام‌آور این مرورگر اوپن سورس است، سرعتی که جامعه‌ی کاربران و مدیریت به صورت اوپن‌سورس به این پروژه بخشیده است. بر اساس پیش‌بینی‌ها با انتشار نسخه‌ی جدید فایرفاکس میزان استفاده از این مرورگر که در حال حاضر ۱۴/۸ درصد بازار است به میزان چشم‌گیری افزایش خواهد یافت. در هر صورت همه به دنبال مرورگری ساده، کارامد و در عین حال ایمن هستند و فایرفاکس یکی از مرورگرهایی است که حسن نیست خود را در این زمینه‌ها به کاربران نمایش داده. ما نیز برای تمام تیم توسعه‌ی فایرفاکس در بنیاد موزیلا آرزوی موفقیت می‌کنیم.

نویسنده: نوید عبدی <navid AT gnuiran dot org>

پی نویس‌ها:

[۱]. http://developer.mozilla.org/devnews/index.php/2007/03/23/gran-paradiso-alpha-3-available-for-download

[۲]. http://en.wikipedia.org/wiki/Gran_Paradiso

[۳]. http://www.mozilla.org/projects/firefox/3.0a2/releasenotes/#issues

[۴]. https://bugzilla.mozilla.org/

[۵]. http://www.mozilla.org/newlayout/

[۶]. http://www.mozilla.org/roadmap/gecko-1.9-roadmap.html

[۷]. http://www.gnuiran.org/Xserver

[۸]. http://www.webstandards.org

[۹]. http://w3c.org

[۱۰]. http://www.webstandards.org/files/acid2/test.html

PDF Version