آشنایی با ریچارد استالمن

(1464 مجموع کلمات موجود در متن)
(7444 بار مطالعه شده است)  

RMS : ریچارد استالمن (Richard Matthew Stallman)

ریچارد استالمن متــولد ۱۶ مارس ۱۹۵۳ پدید‌آورنده و بنیان‌گــذار حـــرکــت نرم‌افزارهای آزاد و پــروژه گنو است. با توجه به فعالــیتها و کــارهای او از جـــمــله پــروژه GNU Emacs ٬ کامپایلر C برای گنو و GNU Debugger به عنوان یک هکر در دنیا معروف شده‌است. نویسنــده مجـــوز معروف GPL کـــه بیشترین استفــاده را در دنــیای نرم‌افزارهای آزاد دارد مجوزی که شروعی برای ارائه مفهومی به نام copyleft بود.

در اواسط دهــه ۱۹۹۰ میلادی بیشترین وقت خود را صرف کاهایی از قبیل نمایندگی برای جامعه نـرم‌افزارهای آزاد٬ تبلیغ آن، مبارزه در مقابل عقیده‌ای به نام Sotware Patents و توسعه قانون کپی‌رایت نمود. هنوز زمانی را صرف برنامه‌نویسی GNU Emacs می‌کند و از سوی طرفدارانش پشتیبانی می‌شود و زندگی ساده‌ای دارد.

بیوگرافی

Alice Lippman و Daniel Stallman او را در منهتن به دنیا آوردند. در دنیای برنامه‌نویسی و کارهــایی که او انجام داد به rms شهرت پیدا کرد. در اولین نسخه از فرهنگ لغــت هکرها به این موضوع اشاره کرد که ریچار استالمن نــام دنیوی من است شما می‌توانید من را rms خطاب کنید.

اولین باری که با رایانه کــار کــرد در دوره دبیرستان در ســال ۱۹۶۰ میلادی بود. او تمــام وقت خوـد را صرف نوشتن اولین برنامه خود٬ یک پیش پردازنده برای IBM 7094 در شبکه مرکزی محققان شرکت IBM به زبان PL/I کرد. در ابتدا او با PL/I و سپس زمانی که برنامه‌ها برای رایانه بزرگ بودند از اسمبلی برای کارهای خود استفاده کرد. بعد از این کار او به عنوان یک دستیار قسمت بیولوژی دانشگاه راکفلر مشغول بــه کار شد همچنین او به سمت ریاضیات و فیزیک تمایل نشان داد، تفکر تحلیلی او مدیر آزمایشگاه را به خود معطوف کرد به طـــوری کــه پس از گذشت مدت زمانی از کار او در آزمایشگاه مادر او تلفنی از سوی یک پروفسور دانشگاه فهمید که rms مشغول به چه کاری است! او در کــمـال تعجب متـوجه شد که وی به رایانه علاقمند است و وقت خود را بــا آن می‌گذراند در صورتی کـه آینده درخشانی در رشته بیولوژی را برای او پیش‌بینی می‌کرد. در سال ۱۹۷۱ میلادی وارد دانشگاه هاروارد شد و در ســال ۱۹۷۴ بــا مدرک لیسانس از این دانشگاه فارغ التحصیل شــد. در آزمایشگاه هوش مصنوعی دانشگاه MIT به یک هــکر تــبدیل شد. او به وسیله راس نافتسکر به کار گرفته شد. مردی که بعدها سیمبولیکز [۱] را کشف کرد و چندی بــعـد به مخالفان rms پیوست. در سن ۲۱ سالگی برای شرکتی به نام وسچستر کانتی در کنار Eben Moglen کار می‌کرد که الان یک وکیل تکنولوژی است.

زوال فرهنگی هکرها

در دهه ۱۹۸۰ استالمن در دنیای هــکرها قوطـه ور بود. ضرورت وجود برنامه‌هایی با قابلیت انتقال بر روی انواع ماشینها و سیستمهای متفاوت کاملا مشهود بود٬ برنــامه‌هایی کـــه بتوانند روی سیستـمهای متفاوت اجرا شوند و امکان اشتراک اطلاعات را مابین چند سیستم متفاوت به وجود آورند. این قابلیت ارزش زیادی برای بازار رایانه و نرم‌افزار داشت٬ این نکته در مورد سازندگان رایانه‌ها هم مشهود بـود. در این حال شرکتها سعی می‌کردند با به وجود آوردن انحصار و محدودیت٬ از کپی شدن برنامه‌ها جلوگیری کنند و فرصت را از رقیب خود بگیرند.

در دهه ۱۹۸۰ ریچارد گرینبلت هکر آزمایشگاه هوش مصنوعی، شرکت Lisp Machines را به ثبت رساند و این ماشینها را بــه بازار ارائه کرد. کاری که او و تام نایت در آزمایشگاه انجام داده بودند. Greenblatt کمــکــهای خارجــی را رد کــرد. وی معتقد بود آنها با فروش تعدادی از ماشیــنها می‌تــوانند قدرت مالی لازم برای اداره و گسترش شرکت را بدست آورند.

rms از ســال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۳ بــه مدت دو ســال از انــحصــاری شــدن Symbolics روی رایــانــه‌های آزمایشگاه٬ تــوســط برنامه‌نویسان جلوگیری کرد. ایــن زمـــانی بــود کـــه او آخـــرین تلاشهای خود را جهت تقویت هکرها در آزمایشگاه صرف می‌کرد. او به دنبال یک قرارداد بـــاز بــود کــه محدودیت و انحصار را در خود نداشته باشد اما قبل از آن به فکر افتاد تا این عقـــیده را بــا دیـــگران بـه اشتراک بگذارد و قبل از انجام کار به مانند یک دانشمند اصیل این ایده را با دیگران به اشتراک بگذارد. دانشمندان بدون هیــچ خساستی اطلاعات و دانــش خــود را بــا دیگران تقسیم می‌کنند و در بهبود نتایج و انجام کاراها به دیگران کمک می‌کنند و در صورت لزوم از آنها کمک می‌گیرند.

استدلال استالمن آزادی کاربر یــک نــرم‌افزار بود. آزادی که بتواند آن نرم‌فزار را با همسایه خود مشترک استفاده کند و در صورت نیاز قسمتهایی از آن را تغییر دهد. او بــر ایـــن عقیــده پافشاری می‌کرد و دســت‌فروشی نـرم‌فزارهای وابسته به مالک را مخالف اصول اجتماعی و دور از اخلاق می‌دانست. در یک کلام حرف او به این منظور بود که نرم‌افزارها بــایـد آزاد باشند. هر چند گواهی بر این موضوع وجود نداشت٬ مبــاحثه‌های او نشــان می‌داد که در درجه دوم به فکر آزادی حقوق مصرف کننده و جامعه است و از سویی به فکر پیشرفت و ارتقاء نرم‌فزار تولید شده بود.

به تبع ایــن تلاشــها٬ بحثــها و گفتگـوها در جون ۱۹۸۴ او کار خود در MIT را رها کرد و پروژه گنو را هدف اصلی قرار داد و بـه صورت تمام وقت روی آن کار کرد. کاری که در سپتامبر ۱۹۸۳ شروع به کار کرد. او تحــصیلات خود در دانشــگاه را بـــه پایان نرساند و مدرک دکترای خود را اخذ نکرد اما بعدها به صورت افتخاری درجه دکترای خود را گرفت.

بنیاد گو

استالمن در سال ۱۹۸۵ اعلامیه گنــو مبنی بر انگیزه ایـجاد یک سیستم عامل آزاد به نام گنو بر مبنای یونیکس را منتشر کرد. گنو یک کلمه بازگشـتی است به این معنا که گنو یونیکس نیست. خیلی زود او بنیاد نرم‌افزارهای آزاد (FSF) را بنیان نهاد. او برنامه‌نویسان آزاد را استخدام می‌کرد و ساختار سازمانی بنیاد نرم‌فزار آزاد را تشکیل داد.

در سال ۱۹۸۹ مفهوم زیبــای [۲] را بــه وجود آورد٬ یــک مکانیسم قانونی برای ویــرایش و تــوزیع مجدد نرم‌افزارهای آزاد. به همین ترتیب تمامی نرم‌افزارهای لازم تهیه شدند به جــز کرنل یـــا هسته سیستم عامل آزاد. پیچیــدگی ســـاخـتار و طراحی هسته سختی کار را چندین برابر کرده بود و همین امر باعث شد تا روند تولید هسته به کندی به پیش برود.

با طراحی و برنامه‌نویسی برنامه‌های مورد نیاز تحت مجوز آزاد (GPL) انجام می‌گرفت و این موضوع باعث شد تا استالمن این امکان را به وجود آورد تا برنامه‌نویسان متعددی روی پــروژه‌های مختــلف کار کنند. در سال ۱۹۹۱ یک پروژه مستقل از پروژه گنو به تهیه کرنل لینوکس می‌پرداخت. از اتــفـاق این پروژه با گنو همزمان شد و امکــان اجـرای نرم‌افزارهای نوشته شده روی این هسته را فراهم می‌کرد. ایــن باعث پیشرفت پــروژه گنو شد. این دو پروژه بـــا هـــم یک سیستم عامل را تشکیل می‌دادند (گنو + لینوکس = گنو/لینوکس) اما همزمانی ارائه ایــن هسته و پروژه باعث شد تا بسیاری به اشتباه آن را به صورت مختصر با نام لینوکس بشناسند و این کلمه در میان مردم عمومیت پیدا کرد و هر دو را به نام لینوکس عمومیت پیدا کرد. آقای استالمن آن را به نام گنو/لینوکس می‌خواند.

لفظ گذاری

آقای استالمن روی کلماتی و جملاتی که از سوی مردم به کار برده می‌شوند و همچنین طرز به کار بردن آنها حساسیت خاصی نشان داده است. به خصوص رابطه مابین نرم‌افزار و آزادی. او بـــه طــرز خستگی نــاپذیری از مردم می‌خواهد که نرم‌افزار آزاد -free software- و گنو/لینوکس را بـه کــار ببرند. به عنوان یک منبع برای کاربران گنو/لینوکس و متن‌باز ٬ روی به کاربردن صحیح کلمات و به خصوص درک مــعــنای آنـها اصرار می‌ورزد. به خاطر داشته باشید که با درک معنای واقعی واژگان به کار رفته در متون مــوجــود در جـامعه نرم‌افزارهای آزاد می‌توانید مفاهیم را درست درک کنید و آنها را در زندگی روزمره و حرفه‌ای خود به کار ببندید. (همیشه راه فرعی هم برای اشتباه رفتن وجود دارد)

در هنگام مواجه شدن با خبرنگاران از آنها می‌خواهد تا فلسفه گنو را مطالعه کنند. در تعداد زیادی از مصاحبه‌های خود به این موضوع اشاره کرده است که حتما قبــل از برخورد مستــقـیم بــا او٬ متـون مربوط به گنو و فلسفه آن را مطالعه کنند. البته این موضوع به عنـــوان یــک نکته مثبت برای او مــحــسوب شـــده است و طـــرفداران خــاص خود را دارد. در موازات مصاحبه‌های فراوان و جذاب٬ از مباحثه در مورد بعضی از موارد خودداری می‌کند.

گنو/لینوکس

او معتقد است که واژه گنو/لینوکس را برای توزیعهایی که از مجموع هسته لینوکس و نرم‌افزارهای آزاد به وجود آمده ٬ به کار ببرند چرا که معنای نرم‌افزارهای آزاد با بــه کــار بــردن لفظ لینوکس بـــرای این مجموعه باعث از بین رفتن معنای آنها خواهد شد.

حق نشر (Copyright) و حق امتیاز (patent) و علامت تجاری (trademarks)

تفــکر اختــصاصی (نرم‌افزاری با مالکیت اختصاصی) را بــرای بــه اشتباه انداختن ذهــن مــردم می‌دانــد. در مقایسه این موضوعات با هم در حیطه قانون٬ در حــالت متعارف چیــز خــاصی بــرای مطرح کردن ندارند و از تصـمیم‌گیری هوشمندانه ممانعت می‌کنند. او کــه توجه و نگاه‌ها را بـه این موضوع جلب می‌کند و در این زمینه آگاهی لازم را به شنونده می‌دهد٬ دلایلی از این قبیل را مطرح می‌کند. این قوانین از مبـــدا متفاوت هستند٬ جــداگانه رشد می‌کنند٬ فعـالیتهای متفاوتی را پوشش می‌دهند٬ اصــول جداگانه‌ای دارند و در نهایت هر کـدام از سیاست جداگانه‌ای برخوردار هستند. copyright برای حفظ حق مولف و هنرمند است. patent برای تشــویق ایده‌های خلاقانه و مبتکرانه است٬ در مقام مقایسه باید گفت که این موضوع صحبت از پــرداخــت پـــول به یک موضوع انحــصاری است و عدم پـــرداخـت بــه مــوارد مشابهی از این قبیل. trademarks قصد ترویج نــوعی از تجارت را ندارد بلکه تنها خریدار را معطوف به خرید می‌کند و به او می‌گوید که دارد چیز خاصی را خریداری می‌کند.

واژگان فنی و کم اهمیت‌تر

در حوزه اصطلاحات کوچــکتری مانــند software patent او اختصاص حــق نظــر یا ایـده را به پدید آورنده نرم‌افزار پیشنهاد می‌کند(software idea patent). موضــوع software patents ایـن اشتباه را به وجود می‌آورد که کل نرم‌افزار نوشته شده متعلق به یک نفر است. همچنیــن استــفاده از UFO) Uniform Fee Only) پرداخت پول به شکل واحد را به جای RAND) Reasonable And Non-Discriminatory) پرداخت بدون تبعیض پیشــنهاد می‌کند. به این دلیل که در مقایسه با حق‌امتیاز سلطنتی که نرم‌افزارهای اختصاصی برای خود قائل شده‌اند٬ در نرم‌افزارهای آزاد توانــایی شمارش کپــی‌های مـوجود از نرم‌افزار ممکن نیست. ایــن موضوع مابین بسیــاری از نــرم‌افزارهای آزاد و بازمتن مشتــرک است. البتــه ایــن ایـده آقای استالمن به نوعی در بین استفاده کنندگان عمومیت پیدا نکرده است.

• stallman.org – وب سایت آقای استالمن

• weblog – وبلاگ آقای استالمن

• Free Unix! - اولین گزارش گنو

• GNU philosophy pages – حدود ۵۰ مقاله که بیشتر آنها آقای استالمن در مورد فلسفه گنو نوشتند

PDF Version

مترجم : محمد درویش md@janane.com

منبع : http://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Stallman

[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Symbolics

[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Copyleft