بررسی توزیع کارآمد

(1880 مجموع کلمات موجود در متن)
(6631 بار مطالعه شده است)  

بررسی توزیع کارآمد

مقدمه
کارآمد یک توزیع زنده‌ی لینوکس یا یک Live Linux برپایه‌ی توزیع Slax است کــه Slax نیـــز بر پایه‌ی Slackware است. در‌این بررسی از نسخه ی 1.4.2 عمومی‌ (کارآمد 1.4.2 نسخه‌ی عمومی) استفاده کرده‌ام. سیستمی‌که در‌ایـن بررسی استفاده شـده دارای ۲۵۶ مگابایت رم، پردازنده‌ی‌اینتل پنتیوم III و سرعت 550 MHz می‌باشد. کارت گـــرافیـکی ATI rage 128 و کـــارت صـوت Crative Sound blaster و مودم اکسترنال U.S.Robotics است. در‌این بررسی مقایسه‌ای میـــان کارآمد و توزیع‌های دیگر نخواهم کرد بلــکه به بررسی امکانات موجود در کارآمد خواهم پرداخت.

کارآمد از محصولات شرکت داده پردازی‌ایران است، در سایت اصلی [۱] آن و یا دیسک زنده از هدف انتشار‌این دیسک زنده صحبتی بــه میـــان نیامده بنابراین نمی‌توان دقیقا حدس زد کـه‌این توزیع زنده برای چه کاری ساخته شده است! بسیار خوب دیسک زنده را در درایو CD می‌گذارم و سیستم را reset می‌کنم.

۱) راه اندازی
صفحه‌ی بوت صفحه‌ای ساده بــا تصـــویر "کــارآمــد" اســت، بــا فشــردن کلیـــد F1 وارد منوهای بوت می‌شویم، گزینه‌هایی برای بوت برای سخت افزارهای خاص وجود دارد که با دستور karamad boot_option می‌توان به آن‌ها دسترسی پیــدا کـــرد. پـــس از انـــتخاب گزینه‌ی بوت و فشـــردن Enter سیستم شـــروع به بوت می‌کند. کـارآمد از هسته‌ی نسخه ی ۲.۶ استفاده می‌کند. صفحه‌ی بوت بسیار زیبا بوده و طــــرح و نقــش فرش‌ایرانی را در ذهـــن تــداعی می‌کنـــد. پــس از بــالا آمدن، کــارآمـد وارد محیط KDE می‌شود. اسپلش KDE نیز به صورت اختصاصی طراحی شده، البته به دلیل آنکه کارآمد لوگوی مخصوصی ندارد صفحه‌ی اسپـــلش KDE نیـز با لوگوی شرکت داده پردازی‌ایران طراحی شده. پنگوئن‌هایی با لباس‌هـای محلی‌ایرانی وضعیت بوت شدن KDE را نمایش می‌دهند که طرحی جالب به نظر می‌رسد.

پس از بالا آمدن میزکار محیط KDE نسخه ی 3.4.2 در مقابلتان ظاهر می‌شود، بـــا منـــوهای فارسی و محیطی فارسـی، ترجمه‌ها همان ترجمه‌های پروژه‌ی KDE است و تغییری نکرده. [۲] پس از ورود بــه سـیــستم اولیـــن چیزی که جلب توجه می‌کند، پنجره‌ای است کــه دربــاره کــارآمد توضیحی اجمالی داده است. پنجره را می‌بندم، استفاده از Super Karamba بلافاصله نظرم را جلب کرد، استفاده از SuperKaramba برای نمایش ساعت آنالوگ با اعداد فارسی (البته با پشت زمینه‌ای بــا اعـــداد فارسی ;-)) و در گــوشه دیگر میزکار، تقویمی‌با نوشته‌های فارسی است. یکی از مـــزایـای میزکار KDE برای‌ایرانیان پشتیبانی پیش فرض آن از تقویم هجری شمسی است که در نسخه‌های اخیر با تلاش آقای آرش بیژن‌زاده بهKDE افزوده شده.

مــدت زمــان بـــوت سیستم بسیار مناسب است و چیزی حدود یک دقیقه زمان برای بوت سیستم احتیاج است، که در حقیقت بابت‌این قابلیت باید از اسلکس ممنون بـــود. هنــگام بـــوت و نـیز بعد از بوت زمانی که مشخصات کارآمد نوشته شده بود طبق عادت انتظار داشتم در جایی نوشته شده باشد که "کارآمد برپایه ی slax است" امـا نه در زمان بوت و نه در پنجره معرفی برنامه بعد از بوت سیستم چیزی مشاهده نکردم. منــظـــورم از طبـق عادت دیدن توزیع‌های دیگری است که در گذشته با آن‌ها کار کــرده بودم که در تمامی‌آن‌ها نوشته شده بود که‌این توزیع بر پایه‌ی چه توزیعی است!
مدل چینش برنامه‌ها در منوی KDE بسیار آشناست و مانـنـد Slax و از طــرفی شبــاهتـی باور نکردنی به Farlix توزیعی دیگر برپایه‌ی اسلکس دارد. توزیع کارآمد تنها یک کاربر دارد، در حقیقت یک سیستم Single-User را فراهم می‌کند و شما پس از ورود بلافاصله وارد محیط کاربر ریشه یا root می‌شوید، حتی در دایرکتوری home/ نیز برای کاربری دایرکتوری ساخته نشده و در حقیقت سیستم تماما از طریق کاربر ریشه اجرا و هدایت می‌شود.
چیــز دیــگری که توجه را جلب می‌کند تلاش کارآمد بــرای شباهت هــرچــه بیشتر ظاهرش به Mac OS X است، استفاده از ابزارهای پنجره ی Bagira یا جلوه aquatint برای فایرفاکــس گــواهــی بــر‌ایــن موضوع است. البـته در قسمت پایین میزکار نیز از Ksmooth Dock استفاده شده که یک پانل شبیه به پانل Mac OS X است.

صفحه کلید فارسی نیز به صورت پیش فــرض در‌ایــن تــوزیع فعال است و می‌توانــیـد بــه راحـتی بین صفحه کلید فارسی و آمریکایی سوئیچ کنید. برای تغییر زبان محـیط کـارتــان از فارســی بــه انگلیسی نیز می‌توانید از مــنوی "کارآمد" و سپس انتخاب "تغییر زبان" استفاده کنید. با انتخاب‌این گزینه پس از بسته شدن تمام پنجره‌ها سرور X از ابتدا اجرا شده و محیط KDE شما با ظاهــری انگلیسی (در واقع وارد اسلکس می‌شویم ;-)) برای بازگشت به حالت فارسی نیز از منوی "karmad" تغییر زبان را انتخاب کنید.
در منوی کارآمد گزینه‌هایی برای ذخیره و یا بازیابی تنظیمات وجود دارد. در حقیقت شما تنظیمــات حــالـت Live را می‌توانید بــه ســادگــی بــرروی دیسک سخت ذخیره و در نشست بعدی بازیابی کنید. برای نصب برروی دیسک سخت نیز اسکریپتی موجود است که من شخصا جرات امتحان آن را برروی دیسک سخت خود نداشتم ;-) بسیار خوب نگاهی به برنامه‌های موجود در‌این توزیع می‌اندازیم ....

۲) برنامه‌های کاربردی
قبل از هر چیز باید بدانید که کارآمد را نمی‌توانید بــه عنوان سرویس دهنده ی شبکه مورد استفاده قــرار بــدهید، در حقیقت هیچ سرویس دهنده‌ای برروی کارامد موجود نمی‌باشد. بنابراین اگــر بــه دنبال راه‌اندازی یک سرویس دهنده‌ی وب یا پســت الکتــرونیک یــا FTP هستید، کــارآمد توزیع مورد نظر شما نیست، اما برای کارهای روزمره، کارهای دفتری، مرور‌ ایـنـترنت، ارتباط بــا دنیــای خــارج و انجام کارهـای گرافیکی برنامه‌های مناسبی تعبیه شده است. برنامه‌های کارآمد بجز چنــد مــورد خـاص همان برنامه‌های Slax هستند، در حقیقت برنامه‌های پیش‌فرض محیط میز کار KDE.

صوت و تصویر و گرافیک
برای کار با صوت و تصویر بــرنامه‌های مختلفی از جمله Juk، Amarok، Kaffein، Krec، Kmix و Kmid وجود دارند، البته برنامه ی Mplayer نیز موجــود است که متاسفانه به دلیل مشکلات نرم‌افزاری اجرا نمی‌شود [2]. برنامه‌ی Kmid نیز قـــادر به شنـاختن فایل‌های MIDI نیست. برنامه ی Juk و Amarok به خوبی اجرا می‌شوند و فایل‌های Ogg و Mp3 راپخش می‌کنند، البته هیچـــکدام قــادر بـه پخش کردن فایل‌های wav نیستند. باقی برنامه‌ها نیز به خوبی اجرا می‌شوند و دیسک‌های صوتی و VCD را نمایش می‌دهند.
برای تبدیل فــایل‌های صوتی MP3 یا Ogg خود به دیسک صوتی با فرمت Audio CD و سپس نوشتن آن‌ها برروی CD-R یا DVD می‌توانید از برنامه ی قدرتمند k3b استــفــاده کنید که یکی از بهترین برنامه‌های KDE برای‌این کار است. K3B موجود در کارآمد نسخه‌ی 0.12.90 است و پـــلاگیــن‌های Sox و readcd نصــب شده‌اند اما برنامه‌ای برای کار با فرمت‌های نمایشی (ویدئو) وجود ندارد.
در قســمت گــرافیک نیز می‌توانید GIMP و GQView را به عنوان برنامه‌های بسیارمفید و محبوب مشاهده کنید. البته برنامه‌های پیش فرض KDE برای نمایش تصاویر نیز موجود هستند امــا برنامه ی GQView یکی از قدرت‌های نمایش تصویر لینوکس است. البته برنامه‌های Blender وQCad نیز نمونه‌هایی مناسب از برنامه‌های گرافیکی در لینوکس هستند که می‌توان در کارآمد پیدا کرد.

برنامه‌های دفتری
کارآمد از مجموعه دفتری OpenOffice.org نسخه ی ۱.۱.۵ علاوه بر مـجـمـوعه دفـتری KOffice استفاده می‌کند، که در هــر دو قابلیت‌های فارسی‌نویسی و پشتیبانی از زبان‌های راست به چپ به صورت پیــش فرض فعال شده است، اما مجموعه ی Koffice به خوبی از فارسی پشتیبانی نمی‌کند. بـرای سایر کارهای دفتری نیز می‌توانید از Kontact نیز استفاده کنید.
برای کار با مستندات PDF و کتــاب‌هــای الکترونیکی برنامه‌هایAcrobat Reader و KPDF و Kghost View و نیز برنامه ی Kchm آماده هستند. البته برنامه‌ی AcrobatReader برنامه‌ای غیر آزاد و غیر اوپن سورس است و فقط در توزیع‌های تجاری بکار می‌رود.

اینترنت و شبکه
برنامه‌های‌اینترنت و شبکه‌ی‌ ایـن توزیع مجموعه ی منسجم و کاملی هستند که‌این امر به لطف Kontact مـحقق شده. مدیریت‌ایمیل‌ها با Kmail، استفاده از aKregrator بـرای خـواندن RSSها، استفاده از Konqueror برای مــرور وب و Knode بـــرای خــوانـــدن اخبــار در Usenetها و ارتبــاط تمام‌این ابزارها از طریق برنامه‌ی Kontact محیـطی منــاسب برای ارتباط با دنیای بیرون را برای کاربران فراهم می‌کند. در حقـیـقت Kontact تنظیم و هــدایت تمـام‌ این ابزارها را بر عهده دارد. عـــلاوه بر‌ ایــن شمــا می‌توانید از مــرورگز محبوب Firefox برای مرور هرچه سریع‌تر و بهتر صفحات وب استفاده کنید. البته برنامه‌ی Thunderbird در میان بـــرنـامه‌ها دیده نمی‌شود و برنامه ی Kmail نیز از رمـــز‌نـگاری GPG پشتیبانی نمی‌کند. (در حقیقت به کل GPG در‌این توزیع نصب نشده است!) برای چت در کانال‌های IRC می‌تونید از Kopete یا KSirc هــر کــدام کــه راحــت‌تر هستـیـد استفاده کنید. برای کار با سرویس Messanger یاهو ! یا MSN یا Jabber و سایر سیستم‌های IM (پیام رسان فوری) برنامه ی Kopete آماده است.
ابزارهــای شبکه مانند Ethereal و Nmap و Nmapfe نیــز در میــان بــرنــامه‌های شبکه و‌ اینــترنت وجـــود دارنـد. البته برنامه‌ای خلاصه نیز برای تنظیم شبکه موجود است. بــرای اتصال به‌اینترنت از طریق Dial-up Modem باید از pppsetup که مخصوص Slackware است استفاده کنید. در حقیقت KPPP به درستی کار نمی‌کند و شما مجبورید از pppsetup استفاده کنید. زمــانــی کـــه بـرای اتصال به‌اینترنت از pppsetup استفاده کردم متوجه میزان راحتی pppconfig در دبیان شدم ;-) بــرای اتصــالات ADSL که Over Ethernet هستند می‌توانید از ابزار pppoe استفاده کنید. برنامه‌های pppsetup و pppoe را باید در ترمینال اجرا کنید چرا که برنامه‌های گرافیکی نیستند.
اگــر از SSH استفاده می‌کنید برنامه‌ی PuTTy و .در صــورتی کــه در شبکه‌ی خــود از VNC استـفــاده می‌کنید، می‌توانید از Krdc یا K remote desktop Client برای اتصال به سرورتان استفاده کنید.

ابزارهای برنامه نویسی
ابزارهای برنامه نویسی گنجانده شده نیز تقریبا کامل هستند، اگر تنها به یک ویرایشگر متن نیاز دارید می‌توانید از Kate، Kwrite یا Kedit استفاده کنید که ابزارهای بســیـار مناسبی هستند. البته برنامه‌هایی مـانند +quanta یا Bluefish نیز برای طراحان وب و بـــرنــامـه نویسان موجودند. برنامه‌های دیگری که در‌این قسمت می‌توان پیدا کرد UML Modeller یا KUI View است.
برنامه‌های Cervisia و KBabel نیـز برای توسعه دهندگان برنامه‌های اوپن سورس، ابزارهای مفیدی هستند. البته در‌این نسخه هیچ پشتیبانی از Subversion وجــود نــدارد امــا CVS و رابــط گرافیکی آن برای KDE یعنی Cervisia وجود دارند.

سایر برنامه‌ها
برنامه‌های دیگری در قسمت بازی‌ها ، سرگرمی‌ها ، برنامه‌های آموزشی ، گرافیک و ابزارهای سیسمتی وجود دارند که خارج از حوصله‌ی‌ این مقـاله هستند و هر کــاربــری کــه بــا KDE کــار کــرده باشد اغلب‌ این برنامه‌ها را می‌شناسد.

مدیریت بسته‌های نرم افزاری
از آنجا که‌این توزیع برپایه‌ی Slackware است، بــه صــورت پیش فرض برای مدیریت بسته ‌های نرم افزاری از ابزار pkgtool که مخصوص توزیع slackware است استفاده می‌کند؛ بــرای نـصـب برنامه‌ها نیز باید از بســتـه‌های tgz مخصوص Slackware استفاده کرد و یا بسته‌های نرم افزاری را از ابتدا کامپایل و نصب نمود. البته برنامه‌ی rpm یا مدیر بسته‌های ردهت نیز در کــارآمد نصب شده است و شما می‌توانید بسته‌های rpm را نیز در‌این توزیع نصب کنید (البته نباید انتظار داشته باشید که تمام بسته‌های rpm بدون مشکل برروی سیستمتان نصب شود).

۴) وضعیت فارسی سازی
در حقیقت توسعه دهندگان کارآمد برای فارسی سازی محیط یا تقویم کاری نکرده‌انــد و زبــان فــارسـی یـا تقویم شمسی به صورت آماده در بسته KDE وجود دارد.
راهنمایی اختصاصی در قسمت Help کـارآمد موجود است که می‌تواند برای کاربران تازه کار و نا آشنا بسیار جالب باشد.برای خواندن‌این راهنما حتما باید برروی آیکون راهنما در پانل بالای صفحه کلیک کنید چرا که راهنمایی که در منوی K موجود است به مرکز راهنمای KDE مربوط است که یک راهنمای انگلیسی اســت. راهنـمای کارآمد با نام "راهنمای کاربران کارآمد" منتشرشده و ظاهری زیبا با تذهیب‌هایی در گوشه و خطوطی درپشت صفحه دارد که از یکنواختی صفحات جلوگیری می‌کند. یکی از مزایای‌این راهنما داشتن تصاویر بسیار از محیط KDE است که البته استفاده از تصاویر محیط SuSE کمی‌تعجب آور است. نـکتــه دیـگــر آنکـه‌ ایــن راهنما تماما از صفحات HTML تشکیل شده و توسط برنامه Konqueror اجرا می‌شود و روشی بـرای جستجو در راهنما وجود ندارد. مجوز راهنما نیز مجهول است چرا که در هیچ قسمتی از راهنما مطلبی درباره مجوزها نیامده است.
راهنما فقط کاربری میزکار KDE را در بخش‌های میزکار KDE، کانکرر، کنترل مرکزی (Control center)،‌اینترنت، پانل و میزکار است. در بخش‌اینترنت گریزی به firefox زده شده. در حـقیــقت مسائل کلی کار با میزکار KDE مورد نظر راهنماست و درباره سیستم گنو /لینوکس یا روش کار با لینوکس مطالبی در راهنما ذکر نشده.‌ ایــن در حــالـــی است که میزکار KDE خود راهنمایی کامل در مرکز راهنما دارد کـــه در صــورتی که ترجمه می‌شد علاوه بر کارآمد توزیع‌های دیگر نیز می‌توانستند از آن استفاده کنند (درصورتی که صفحات را پیدا نکردید می‌توانید در مرورگر وب آدرس : usr/local/karamad/help/ را تایپ کنید!).
فونت‌های فارسی نیــز بــه صــورت پـیـش فــرض در‌این توزیع نصب شده کــه شـامل فونت‌های Arial ،Tahoma با پشتیبانی از فارسی و فــونــت‌هــای Nazli، Elham، Zar و تــرافـیــک هستند. تقـویم هجری شمسی نیز در تمام برنامه‌ها بکار رفته که در حقیقت جزئی از امکانات میزکار KDE است.
برنامه مترجم نیز یکی دیگر از امکانات فارسی کارآمد است.‌ایــن بــرنــامه که یکی دیگر از برنامه‌های غیر آزاد و غیر اوپن سورس کارآمد است در حقیقت برنامه‌ای ویندوزی است کـــه تــوسط شبیه ساز Wine اجرا شده است. البته نام لغت نامه، مجوز انتشار و مشخصات دیگر آن به کل مجهول است و فقط پنجره‌ای برای نمایش و جستجو و راهنمایی (با کلید F1) جزئی درباره کاربری لغت نامه وجود دارد.

۴) جمع بندی
در حقیقت قضاوت درباره‌ی‌ این توزیع دشوار است، چــرا کــه هــدف از ایجاد توزیع برای عموم نامعلوم است و ‌این موضوع قضاوت را دشــوار خـواهد کرد. در کارآمد سعی شده تا با استفاده از زبان و مولفه‌های‌ ایرانی و فارسی توزیعی کاربردی برای کاربران‌ ایرانی فراهم شود، استفاده از تصاویر، اسپلش‌ها و آیکون‌های‌ایرانی و نیز تقویم هجری شمسی و زبان فارسی برای منوها گواه‌ این ادعاست.
اما هدف چیست؟ یک توزیع تجاری؟ برای چه سطحی از کاربران؟ با چه اصولی؟ با توجه به‌این که کارآمد محصول یک شرکت تجاری است احتمال تجاری شدن نسخه‌های بعدی آن بسیار است، در حـقـیـقت اصـول انتشار کارآمد نامشخص است و نمی‌دانیم کارآمد بر اساس چه موازینی بسته‌های نــرم افــزاری خــود را منتشر می‌کند. بـرای نمونه استفاده از برنامه‌های غیر اوپن سورسی که مـعـادل اوپن سورسشان وجود دارد مثل AcrobatReader ویا انتشار راهنمایی بدون مجوز با تصاویر میزکار SuSE کمی‌ گـیـج کـنـنـده اسـت که نیاز به آشنایی با اصول انتشار و اهداف کارآمد دارد.
از طرفی تضادهای دیگری در انتخاب بسته‌ها و نوع مدیریت سیستم مشاهده می‌شود برای نمونه بــا تــوجــه به گزینش برنامه‌ها و تک کاربره بودن سیستم و "راهنمای کاربری کارآمد" کــه هــدفش مـسـلما کــاربران تازه کار و خانگی است، می‌توان نتیجه گرفت که‌این توزیع برای کاربران تازه کار و ناآشنا با لینوکس طراحی شده است اگر چنین در نظر بگیریم دلیل استفاده از Slax و ساختار Slackware برای چنین هدفی کمی‌ مبهم است و یا برنامه‌ای برای اتصال به‌اینترنت که بتوان با اندک اطلاعات یک کاربر تازه کار از طریق آن به‌اینترنت متصـل شد، وجود ندارد. از ســـوی دیگر برنامه‌های توسعه نـــرم افزارهای Qt در قسمت بـــرنامه نویسی بـه خوبی قابل مشاهده است که ذاتا‌ ایــن چـنین برنامه‌هایی برای برنامه نویسان است و نه کاربران تازه کار یا حتی کاربران خانگی و وجود آن‌ها در توزیعی برای کاربران ساده کمی‌دور از انتظار است.
از دیــگــر مسائل مبهم کارآمد استفاده از مترجمی‌ است کــه کــارآمــد استفاده کرده، یک مترجم بی نام و نشان ویندوزی که بــا Wine اجــرا شده است، هـدف از‌این کار استفاده از یک برنامه مترجم است یا معرفی Wine؟ اگـر مترجم مد نظر است برنامه اوپن سورس و آزاد مخصوص لینوکس نیــز بــرای چنین کاری وجود دارد، امـا اگر Wine مورد نظر است بهتر نبود با نصب برنامه‌ای کاربردی قدرت Wine را نمایش می‌دادند؟
در هر صورت باید منتظر نسخه‌های بعدی و اخبار از سوی شرکت "داده پردازی‌ایران" نشست تا با هدف انتشار و اصول انتشار کارآمد آشنا شویم ، شاید در آن زمان توانستیم قضاوتی صــریــح‌تر و سـاده‌تر داشـته باشیم.به امید موفقیت تیم توسعه دهندگان و نیز گروه مستندسازان "کارآمد" در راهی که قدم برداشته‌اند.

نویسنده: نوید navid@gnuiran.org

PDF Version

[۱]. سایت http://www.karamad.com

[۲]. منـــظور ترجمه‌هایی است که توسط پروژه‌ی KDE فارسی آماده شده‌اند و در حال حاضر به عنــوان ترجمه‌ی رسمی‌از سوی KDE منتشر می‌شوند، برای استـــفاده از‌این ترجمه‌ها در KDE خودتـــان می‌توانـید ترجمه‌ها را از سایت KDE دریافت و نصب کنید.

[۳]. در آدرس: /images/karamad/karamad-mplayer.png تصویری از مشــکــل ذکــر شده وجود دارد.