فایرفاکس؛ نوک کوه یخ

(808 مجموع کلمات موجود در متن)
(5383 بار مطالعه شده است)  

روش توسعه نرم‌افزارهای بازمتن به گونه‌ای است که پیشرفت آنها برای کاربران به اندازه نرم‌افزارهای اختصاصی(Proprietary) محسوس نیست. مگر اینکه با این مدل توسعه آشنا باشند یا در آن شرکت کرده باشند. عموما انتشار نسخه‌های جدید نرم‌افزارهای اختصاصی با تبلیغات گسترده شرکتهای توزیع‌کننده همراه است. کاربران از این طریق، هم از انتشار نسخه‌ای از نرم‌افزار اختصاصی مطلع می‌شوند و هم با امکانات جدید آن آشنا می‌گردند. در مقابل یک نرم‌افزار بازمتن در جریانی می‌افتد که از ارائه یک نسخه تا یافتن اشکالات و گزارش آن توسط کاربران و توسعه‌دهندگان شروع می‌شود و با ارائه نسخه رفع اشکال شده و/یا وصله مناسب، انتشار نسخه جدید با امکانات بیشتر، یافتن اشکلات نسخه جدید و گزارش آن توسط توسعه‌دهندگان و کاربران و... ادامه می‌یابد. این روش، مسیر پیوسته‌ای است که لزوما پیشرفتهای عمده در آن یکباره بروز نمی‌کند یا اگر هم بروز کند چنان تبلیغ گسترده‌ای همراه ندارد که توجه رسانه‌های عمومی و کمتر تخصصی را به خود بکشد.

اما در چند ماه گذشته یکی از انواع نرم‌افزارهای آزاد توجه زیادی به خود جلب کرده است. با آشکار شدن نقایص فراوان امنیتی مرورگر اختصاصی Internet Explorer و توصیه CERT به استفاده از مرورگری جایگزین IE برای تامین امنیت بیشتر سیستمها، توجهی فراوان به مرورگری جلب شد که حاصل تلاش توسعه‌دهنگان بنیاد موزیلا و حمایت کاربران آن بود. مرورگری با نام Firefox.

نسخه 0.1 مرورگر Firefox در ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۲ با هدف در دسترس بودن رایگان محصول Netscape و همچنین آزاد ماندن کد منبع آن در قالب پروژه موزیلا منتشر شد. توسعه فایرفاکس در دو سال گذشته ادامه یافت و نسخه 1.0 در نهم نوامبر سال ۲۰۰۴ در اختیار عموم قرار گرفت. امکانات ویژه این مرورگر، به همراه برتریهایش در ویژگی‌های مشترک با سایر مرورگرها و حجم کم فایل نصاب آن که برای سیستم‌عاملهای ویندوز به ۵ مگابایت هم نمی‌رسد، بعلاوه این نکته که برای پلاتفورمهای مختلف ارائه می‌شود، باعث جلب نظر کاربران فراوانی در سرتاسر دنیا شد. همچنین پشتیبانی خوب از یونیکد در مسیر توسعه فایرفاکس، موجب شده تا کاربرانی با زبانهای مختلف امکان استفاده از این مرورگر را داشته باشند. از زمان انتشار نسخه 1.0 در روز ۹ نوامبر (۱۹ آبان) تا لحظه‌ای که این سطرها نوشته می‌شوند، فایرفاکس ۱۳ میلیون و ۷۸ هزار و ۴۸۱ بار از سایت اصلی دریافت شده است.

تمام ویژگیهای اشاره شده تنها بخشی از عواملی را تشکیل می‌دهند که باعث جلب نظر کاربران به این مرورگر شده است. Firefox مرورگری است که عده‌ای از کاربران آن چند ماه پیش شروع به جمع کردن کمکهای داوطلبانه برای چاپ آگهی دو صفحه‌ای تبلیغ آن در روزنامه نیویورک تایمز کردند. این آگهی هنوز منتشر نشده و سامان دهندگان آن در پی اعمال آخرین تغییرات هستند تا آگهی را در اوایل سال آینده میلادی (سال ۲۰۰۵) در روزنامه نیویورک تایمز منتشر کنند. همچنین عده‌ای از کاربران اروپایی این مرورگر محبوب در اقدامی مشابه آگهیی تمام صفحه‌ای در روزنامه Frankfurter Allgemeine Zeitung به چاپ رساندند. فایرفاکس مرورگری است که کاربرانش فقط به استفاده از آن فکر نمی‌کنند و تنها در پی امکانات خوب فنی نیستند. آنها برای تبلیغ فایرفاکس بنر و آیکون درست می‌کنند. برای کمک به بنیاد موزیلا و تبلیغ محصولات آن در رسانه‌های گروهی پول می‌دهند. از انتشار هر خبر خوبی درباره آن خوشحال می‌شوند. تازه با انتشار نسخه اصلی‌اش جشن هم می‌گیرند. امیدوارم فراموش نکرده باشید اینها همه برای یک مرورگر است. یک نرم‌افزار نه چندان پیچیده رایانه که شاید مشابه‌های فراوانی داشته باشد.

اما چه چیز عامل این همه علاقه است؟ رایگان بودن این مرورگر؟ شاید؛ پس چرا عده زیادی از این کاربران به بنیاد موزیلا یا سایر موضوعات مرتبط با فایرفاکس کمک مالی می‌کنند؟ برتریهای فنی؟ ممکن است؛ ولی مرورگرهای دیگری هم هستند که امکانات بسیار خوبی دارند. حتی شاید در بعضی موارد بهتر از فایرفاکس. پس عامل اصلی چیست؟ چه عاملی ممکن است آنقدر شما را خوشحال کند که تصمیم بگیرید مهمانی بدهید یا بروید؟ شاید نگاهی به یکی از مقالات پیش شماره این مجله تا حدودی روشنگر باشد.

برای کسانی که از نرم‌افزار آزاد و بازمتن چیزی نمی‌دانند و اطلاعات آنان در این زمینه محدود به خبرها، گزارشها و تبلیغاتی است که در رسانه‌های عمومی منتشر می‌شود، فایرفاکس همچون یک نشانه است. نمادی از همه آنچه در دنیای بازمتن می‌گذرد. همچون کوهی از یخ که فقط نوک آن از آب بیرون است و به چشم می‌آید. بد نیست بدانید که درصد کاربران مرورگر مایکروسافت در طی سه ماه، از ۴ ژوئن تا ۲۹ اکتبر ۶۲/۲ درصد کاهش داشته در حالی که در همین بازه زمانی کاربران مرورگرهای خانواده Netscape شامل نت‌اسکیپ، موزیلا و فایرفکس ۴۸/۲ درصد افزایش یافته‌اند و این روند همچنان ادامه دارد. منتظر باشید تا نشانه‌های دیگری از جهان‌گشایی نرم‌افزارهای آزاد و بازمتن را در بین کاربران عادی ببینید. برای نمونه لازم نیست چندان از بنیاد موزیلا دور شوید. Thunderbird شاید سورپرایز سال نوی بعد باشد.

راستی فراموش نکنید که موزیلا یک بنیاد است. یک بنیاد غیرانتفاعی. موزیلا شرکت یا هر چیز دیگری نیست.